Waarom het project 'Warm Dendermonde'?
Maar liefst 72% van de CO2-uitstoot in Dendermonde komt van ons energieverbruik: onze laptops en gsm die opladen, de straatverlichting en de lampen die in huis branden, auto’s en vrachtwagens die rondrijden, bedrijven die draaien … én de verwarming van onze gebouwen. En die warmte komt nog grotendeels van fossiele brandstoffen zoals gas of stookolie. Dit is slecht voor onze luchtkwaliteit en maakt ons afhankelijk van buitenlandse regimes.
Zowel stad Dendermonde als de Provincie Oost-Vlaanderen wil overschakelen naar duurzame warmte uit lokale bronnen. Dat kan onder andere via een warmtenet.
Hoe schakelen we over naar duurzame warmte?
Het project ‘Warm Dendermonde’ start met een warmteplan dat de visie op duurzame warmte voor heel Dendermonde bepaalt. Dat plan toont ons waar in Dendermonde warmtenetten mogelijk zijn en waar individuele oplossingen beter geschikt zijn.
1 van die concrete mogelijkheden is het alternatief voor de steenkoolcentrale van VPK. Uit onderzoek blijkt dat VPK de oude vervuilende centrale op haar eigen terrein kan ombouwen tot een nieuwe energiecentrale. Die centrale produceert stoom en elektriciteit, maar ook (rest)warmte. Die restwarmte kan via een warmtenet woonwijken, bedrijven en gebouwen van organisaties verwarmen.
Wie zijn de partners achter 'Warm Dendermonde'?
Het project Warm Dendermonde is een samenwerking van stad Dendermonde, Provincie Oost-Vlaanderen, papier- en kartonfabrikant VPK en de energiemakelaar van de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Oost- Vlaanderen.
Wat is de rol van de stad?
Stad Dendermonde wil de uitstoot van broeikasgassen drastisch terugdringen. Daarom maakte de stad onder andere een warmteplan op waarin warmtenetten een belangrijke rol gaan spelen. Dendermonde zet stevig in op circulaire energie. Dat wil zeggen dat er zo weinig mogelijk energie verloren gaat. Warm Dendermonde is een opportuniteit om heel concreet met hergebruik van warmte aan de slag te gaan.
Wat is de rol van Provincie Oost-Vlaanderen?
De Provincie wil de uitstoot van broeikasgassen drastisch terugdringen en tegen 2040 klimaatneutraal zijn. Daarom werkt ze onder andere aan alternatieven voor aardgasenergie. Een warmtenet is zo’n alternatief, waarbij verwarmd wordt met lokale, milieuvriendelijkere energie.
Wat is de rol van papier- en kartonfabrikant VPK?
In haar fabriek maakt VPK papier en verpakkingen die voor 100% bestaan uit gerecycleerd materiaal. Een volledig circulair proces. Maar een fabriek laten draaien, daar is veel energie voor nodig. Die produceert VPK grotendeels zelf met onder meer een steenkoolcentrale op haar eigen terrein. VPK wil tegen 2030 verlost zijn van steenkool omdat die grondstof eindig is en veel uitstoot. Daarom investeert VPK in de ombouw van de steenkoolcentrale op haar eigen terrein. Naast stoom en elektriciteit ontstaat er ook (rest)warmte die kan gebruikt worden om woonwijken, bedrijven en organisaties te verwarmen. Met andere woorden: de fabriek wil haar inspanningen voor groenere energie koppelen aan een meerwaarde voor de Dendermondenaren.
Wat is de rol van de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Oost-Vlaanderen?
De energiemakelaar van de POM is een expert die zorgt voor de uitwisseling van onbenutte reststromen door partijen te verbinden en hen te begeleiden in de gezamenlijke uitwerking van het plan – in dit geval (rest)warmte via een warmtenet.
Wat is een warmteplan?
Een lokaal warmteplan omschrijft hoe de stad kan omschakelen naar duurzame warmte van eigen bodem. Denk bijvoorbeeld aan warmtepompen, zonneboilers, geothermie, warmte uit lokale (houtige) biomassa en warmtenetten.
Een warmteplan brengt de huidige en toekomstige warmtevraag in kaart en kijkt welke warmtebronnen er in de gemeente aanwezig zijn. Op basis daarvan volgt een lokale warmtevisie, waarbij ook lokale belanghebbenden hun mening kunnen geven.
Het lokaal warmteplan toont welke duurzame warmte-oplossingen mogelijk zijn per wijk en hoe de stad die oplossingen in de praktijk kan brengen.
Wat staat er in het warmteplan van Dendermonde?
Het warmteplan toont in welke wijken collectieve warmte-oplossingen, zoals een warmtenet, mogelijk zijn en in welke wijken we beter werken met individuele verwarmingsoplossingen, zoals een warmtepomp.
Uit het onderzoek blijkt dat veel mogelijkheden zijn voor collectieve warmte in de binnenstad, Sint-Gillis en (een stuk van) Oudegem, als de woningen daar grondig gerenoveerd worden.
Stad Dendermonde keurde haar lokaal warmteplan in 2024 goed.
Wat is een warmtenet?
Een warmtenet is zoals een grote centrale verwarming die niet 1 huis, maar een wijk of zelfs een hele stad verwarmt. Een netwerk van ondergrondse leidingen brengt de warmte van een warmtebron naar de gebruikers van die warmte.
In plaats van gas of elektriciteit die je zelf nog via een gasketel of een warmtepomp moet omzetten naar warmte, krijg je de warmte zelf geleverd. Het enige wat je nodig hebt is een warmtewisselaar. Die zet de warmte van het warmtenet om naar de warmte die door jouw radiatoren loopt. Een warmtewisselaar is kleiner dan een gasketel of een warmtepomp. Je bespaart dus plaats. Je hebt ook geen jaarlijks onderhoud nodig.
Je regelt zelf hoe warm je het willen hebben via je klassieke kamerthermostaat en/of je thermostatische kranen.
Is een warmtenet duurzaam?
Een warmtenet is groener en duurzamer dan individuele verwarming op aardgas of stookolie. Maar liefst 80% van de Vlaamse woningen verwarmt via aardgas. Omdat België geen eigen fossiele bronnen heeft, gaat het altijd om energie uit het buitenland. Dat maakt ons afhankelijk van ondemocratische regimes en kan zorgen voor prijsstijgingen als er oorlog of onrust uitbreekt.
Een warmtenet maakt het mogelijk om veel gebouwen tegelijkertijd te verwarmen via lokale én duurzamere energiebronnen. Hoe duurzaam het warmtenet is hangt af van de warmtebron. Voor Dendermonde wordt de warmtebron nog in meer detail onderzocht. 1 van de mogelijke bronnen is restwarmte uit de stoomcentrale van VPK.
Maar we kijken ook naar omgevingswarmte. Dit is warmte die van nature in onze omgeving voorkomt: warmte uit water (aquathermie), warmte uit de grond (geothermie) of warmte uit de lucht. We kunnen zelfs warmte halen uit de riolering of waterzuiveringsstations (riothermie).
In Dendermonde onderzoeken we of we kunnen verwarmen met warmte uit de Dender. Sowieso kijken we naar meerdere duurzame energiebronnen. De uitbater van het warmtenet is wettelijk verplicht om op elk moment warmte te leveren. Daarom is er altijd een back-up voorzien, zodat er altijd warmte is. Ook als VPK door bijvoorbeeld een onderhoud tijdelijk stil zou liggen.
Is een warmtenet veilig?
Door de buizen van het warmtenet stroomt warm water. Er is dus geen ontploffingsgevaar zoals bij gasleidingen.
Het water in de ondergrondse leiding is maximaal 65°C. Een warmtewisselaar in je woningen zet die warmte over naar de radiatoren in de woning. Hiervoor zijn geen brandstoffen nodig. Er is dus geen brandgevaar en er is geen rookafvoer nodig. Je hebt ook geen verplicht jaarlijks onderhoud nodig zoals bij een gasketel of schouw.
Wat zijn de voordelen van een warmtenet?
Een warmtenet voorziet veel gebouwen tegelijkertijd van warmte uit lokale, duurzame energiebronnen. Zo worden we minder afhankelijk van fossiele brandstoffen uit het buitenland en stoten we minder CO2 uit.
Een warmtenet stoot geen fijnstof uit, wat goed is voor onze luchtkwaliteit. Er is geen ontploffingsgevaar. Gebruikers die aansluiten op een warmtenet hebben geen eigen verwarmingsketel meer nodig. Dit bespaart plaats en de kosten van het jaarlijks onderhoud.
Je behoudt je eigen radiatoren en je verwarmt je woning gezellig zoals altijd!
Waarom wordt een warmtenet in Dendermonde aangelegd?
Maar liefst 72% van de uitstoot van Dendermonde is gelinkt aan energieverbruik. Een groot aandeel hiervan dient om gebouwen te verwarmen, en komt nog vaak van fossiele brandstoffen zoals gas of stookolie. Zowel stad Dendermonde als de Provincie willen de transitie naar duurzame warmte mee inzetten. Dat kan onder andere via warmtenetten. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat er potentieel is in Dendermonde voor een warmtenet – zowel op vlak van vraag als aanbod van warmte.
Wat kost de aanleg van een warmtenet?
Hoeveel de aanleg van een warmtenet kost, hangt af welke leidingen nodig zijn en de ondergrond waar de leidingen moeten komen.
Als de ondergrond niet verhard is (er ligt geen asfalt), zijn er geen breekwerken. Als de ondergrond wel verhard is, moet de straat eerst opengebroken en daarna hersteld worden. Daarom varieert de kostprijs per lopende kilometer van enkele honderdduizenden euro onder een weide tot een paar miljoen euro in een stadscentrum.
Ook de materialen en gebruikte technieken hebben een impact. Er kan zowel kunststof als staal gebruikt worden. Een warmtenet aanleggen in een open sleuf vraagt andere arbeid dan een boring onder een rivier of kanaal.
Warmtenetten zijn toekomstgerichte investeringen. Net als onze water- en elektriciteitsvoorziening is een warmtenet een netwerk van ondergrondse leidingen. De kostprijs van de aanleg zit dus mee in de kost van de warmte voor de gebruiker, net zoals bij andere collectieve nutsvoorzieningen.
Hoeveel kost warmte uit een warmtenet?
De prijs ligt nu nog niet vast en hangt af van verschillende factoren.
Wel zetten we in op betaalbaarheid voor iedereen. Warmte uit een warmtenet zal in principe niet duurder zijn dan andere duurzame warmte-oplossingen zoals een warmtepomp.
Wie zal het warmtenet aanleggen, exploiteren en onderhouden?
Een warmtenet ontwikkelaar. Het ligt nog niet vast welke speler dat zal zijn.
Kan ik aansluiten op het warmtenet?
Dat hangt af van waar je woont en waar het warmtenet komt. Verder onderzoek moet de exacte locatie nog bepalen.
Vooral wijken met veel woningen en gebouwen maken kans om aan te sluiten. Sommige woningen zullen door hun ligging nooit kunnen aansluiten. Het zou te duur zijn om de buizen tot daar te brengen. Dan kijk je beter naar een individuele oplossing, zoals een warmtepomp.
Ik woon in Oudegem. Kan ik aansluiten op het warmtenet?
Dit behoort tot de mogelijkheden. Het hangt af van waar het warmtenet uiteindelijk komt, met welke bronnen het warmtenet zal verwarmen en de ontwikkelaar zelf.
Wanneer kan ik aansluiten op het warmtenet?
Een warmtenet leg je niet in 1, 2, 3 aan. Er gaat ook heel wat studiewerk aan vooraf. Het uitrollen van het warmtenet zal sowieso meerdere jaren in beslag nemen. Een exacte timing is er nog niet.
Wanneer er meer duidelijkheid is over de locatie (het traject) van het warmtenet, zullen de partners hierover communiceren. De meest actuele info vind je op warm.dendermonde.be.
Krijg ik een subsidie als ik aansluit op het warmtenet?
Wie een bestaande woning of gebouw wil aansluiten op een warmtenet, kan in aanmerking komen voor een (Vlaamse) premie. Dit geldt zowel voor gezinnen als bedrijven.
Hoe worden bedrijven en dienstverleners betrokken?
Bedrijven en dienstverleners zoals ziekenhuizen hebben veel warmte nodig. Ze kunnen soms ook hun warmte delen via het warmtenet. Zij worden betrokken bij de opmaak van het warmteplan en bij het ontwikkelen van het warmtenet. Naast woonwijken zijn enkele grote verbruikers essentieel om het warmtenet te doen slagen.
Geïnteresseerde bedrijven, organisaties, dienstverleners … kunnen steeds contact opnemen met het projectteam.