1 op 3 Belgen van 15 jaar of ouder vertoont tekenen van mentaal onwelzijn. Er is nog veel ruimte voor verbetering in de preventie en aanpak van de oorzaken van dit probleem. In Dendermonde pakken we deze signalen vast en willen we extra inzetten op het mentaal welzijn van onze inwoners. We moeten ons ervan bewust zijn dat demografische veranderingen, zoals veranderende gezinsstructuren en het toenemende aantal alleenstaanden, effect hebben op het mentaal welzijn. Ook specifieke verwachtingen en de combinatie van werk- en privéverantwoordelijkheden zorgen voor extra druk.
Als we kijken naar de Scandinavische landen, zien we dat mensen daar gelukkiger zijn. Deze landen hebben een sterke focus op veiligheid en een groot sociaal vangnet. Ze zetten in op een goede balans tussen werk en leven, waardoor er meer tijd ontstaat om samen te genieten en te ontspannen.
Als lokaal bestuur kunnen we dit niet volledig omdraaien, maar we kunnen wel inzetten op een aantal belangrijke thema’s. We zorgen ervoor dat mentaal welzijn en veerkracht bespreekbaar zijn. Zo ontstaat er begrip voor elkaar en leren kinderen en jongeren op school hoe ze veerkrachtiger kunnen worden. Dit verkleint de kans dat zij later hulpverlening nodig hebben. We zetten in op sterke buurten en maken beleving in onze stad mogelijk. Groene openbare ruimtes waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, een uitgebouwd vrijetijdsaanbod/opvangnet, inzetten op buurtwerk en outreachende profielen zijn de sleutels tot succes.
Tot slot willen we onze eerstelijnspartners dichter bij elkaar brengen door actieve netwerken te stimuleren. Zo zorgen we voor een warme doorverwijzing tussen partners.
Het creëren van ruimte voor verbinding en cohesie in een stad draagt bij aan het mentaal welzijn van de inwoners. Sterke sociale netwerken binnen buurten, waar mensen elkaar ondersteunen, activiteiten ondernemen en een gevoel van gemeenschap ervaren, vergroten het geluksgevoel. Groene ruimtes en infrastructuur die ontspanning en verbinding bevorderen, versterken dit gevoel. Een ‘community of caring’, waar zorgen gedeeld worden en hulp geboden wordt, versterkt zowel individuen als de gemeenschap.
De afgelopen jaren investeerde de stad in buurtzorg en verbinding door buurtpunten te openen, evenementen in wijken te organiseren en brugfiguren aan te stellen. Vrije tijd en cultuur zijn cruciaal voor mentaal welzijn, zoals we tijdens de coronapandemie hebben ervaren. Sport, hobby’s, cultuur, kunst en erfgoed, evenals gezamenlijke activiteiten en ontmoetingen, bevorderen menselijke verbinding en verminderen eenzaamheid.
De inrichting van de stad en de openbare ruimtes heeft een directe invloed op het welzijn van haar inwoners. Met de trend naar kleiner wonen en minder privétuinen worden publieke groene ruimtes steeds belangrijker, ondanks de toenemende druk op deze ruimtes.
Met onze buurtwerkingen richten we ons op buurtgerichte activiteiten en initiatieven om sociale verbinding en cohesie te bevorderen. Dit creëert een gevoel van samenhorigheid en veiligheid, waardoor mensen zich minder geïsoleerd voelen en steunnetwerken kunnen opbouwen, cruciaal voor mentaal welzijn. Door regelmatig contact en samenwerking tussen buurtbewoners te stimuleren en te faciliteren, ontstaat er meer begrip en respect, wat spanningen en stress vermindert.
Buurtgericht werken bevordert ook de zorg voor elkaar. Bewoners zijn sneller geneigd om elkaar te helpen en te steunen, bv. bij ziekte of nood. Deze onderlinge zorg versterkt de sociale structuur en bevordert een gevoel van wederzijdse verantwoordelijkheid. Mensen voelen zich gewaardeerd en ondersteund, wat bijdraagt aan een positiever zelfbeeld en emotionele gezondheid. Kortom, buurtwerking versterkt niet alleen de sociale banden, maar bevordert ook een cultuur van zorg en ondersteuning binnen de gemeenschap, wat essentieel is voor het mentaal welzijn van alle bewoners.
Mentaal welzijn krijgt steeds meer bovenlokale aandacht. Verschillende sectoren werken samen om dit thema aan te pakken, wat leidt tot projectoproepen en extra subsidiegelden die we lokaal kunnen benutten. In Dendermonde grijpen we deze kansen en zoeken we actief naar mogelijkheden. Initiatieven zoals OverKop en Warme William dragen al bij aan het bespreekbaar maken van mentaal welzijn.
Door dit thema van jongs af aan onder de aandacht te brengen, zorgt het lokaal bestuur ervoor dat iedereen op een toegankelijke manier kan werken aan mentaal welzijn. Dit maakt het mogelijk om sneller ondersteuning te bieden aan mensen met een verminderd welzijn, zonder dat ze meteen naar de reguliere hulpverlening moeten doorstromen. Als lokaal bestuur kunnen we hierin een bepalende rol spelen. Door het onderwerp bekend te maken en open communicatie te bevorderen, bieden we de inwoners van Dendermonde meer kansen vanaf jonge leeftijd.
Sociale media en digitalisering spelen hierbij een dubbelrol. Ze maken het makkelijker om hulp te zoeken en contact te maken, maar kunnen ook de druk van ideaalbeelden en onbewust opgedrongen normen versterken. Stad Dendermonde heeft mentaal welzijn hoog op de agenda staan en werkt actief aan het bespreekbaar maken van het thema. Met een ambitieuze preventieve aanpak willen we de noodzaak tot doorstroming naar reguliere hulpverlening verminderen. Tegelijkertijd moeten we als lokaal bestuur onze beperkingen erkennen. Een duidelijke visie is essentieel om effectieve stappen te zetten in preventie, zonder onszelf te overbelasten. Het is cruciaal om na te denken over de rol die we als stad willen innemen in de komende beleidsperiode.
Niet alleen jongeren en jongvolwassenen ervaren soms een lager welbevinden. Ook jongere kinderen hebben baat bij praten over gevoelens en zich goed in hun vel voelen. Als stad willen we iets doen met de signalen van scholen, ouders en kinderen. Zo ontstond het project ‘Operatie JongGeluk’ waarbij kinderen van het 5de en 6de leerjaar werken rond vriendschap en mentale veerkracht. Het project draait om ‘Warme William’, een blauwe beer die kinderen aanmoedigt om over hun gevoelens te praten en te luisteren naar wie het even moeilijk heeft. In 2024 gingen 32 leerkrachten met het lespakket aan de slag, waardoor we 616 leerlingen in 13 basisscholen bereikten.
In 2024 reageerden we als stad op de subsidieoproep ‘Uitbreiding OverKophuizen’. Dit najaar openen we met trots ons OverKophuis. Samen met een breed netwerk van interne en externe partners zullen we werken rond het mentaal welzijn van jongeren op een laagdrempelige manier. We vertrekken vanuit de vrije tijd waarbij het OverKophuis een open ontmoetingsplek is waar jongeren samenkomen en deelnemen aan activiteiten. Ontmoeting en vrijetijdsbeleving zijn op zichzelf staande doelen die bijdragen aan mentaal welbevinden. Daarnaast zijn het beiden hefbomen om bij te schakelen naar ondersteuning waar nodig. We maken binnen onze OverKopwerking mentaal welzijn bespreekbaar bij jongeren en bouwen met verschillende organisaties aan een stevig vangnet.
De toenemende aandacht voor mentaal welzijn maakt het thema steeds beter bespreekbaar en stimuleert verschillende sectoren om actief bij te dragen. Door het succes van onze welzijnsinitiatieven groeit de vraag naar ondersteuning, maar het huidige aanbod kan deze vraag niet bijbenen. In Dendermonde is er momenteel een aanmeldstop voor het time-outproject van Groep Intro, een probleem dat zich ook in andere steden en gemeenten stelt.
Het is overduidelijk dat we samen met onze partners toekomstgerichte oplossingen moeten zoeken om deze uitdagingen aan te pakken. Het bevorderen van netwerkvorming is essentieel om de continuïteit en beschikbaarheid van zorg te waarborgen. Door te investeren in sterke verbindingen tussen onze eerstelijnszorgpartners, kunnen we warme doorverwijzingen realiseren en de zorg voor onze inwoners optimaliseren.
Onze woonzorgcentra De Cocon en Aymonshof delen samen 1 voltijdse psycholoog. Ouder worden en opgenomen worden in een wzc kan leiden tot psychologische problemen en uitdagingen. De psycholoog biedt begeleiding en behandeling aan bewoners die te maken hebben met depressie, angststoornissen, trauma, rouw ...
Ze ondersteunt bewoners die moeite hebben met veranderingen en verlieservaringen of die vragen hebben over bv. vroegtijdige zorgplanning bij dementie of eindelevensvragen. Ook begeleidt ze medewerkers en vrijwilligers in hun professionele omgang met bewoners in hun eigen levensverhaal en werkt ze samen met andere zorgverleners zoals artsen, verpleeg- en zorgkundigen om de algehele zorg en ondersteuning van bewoners te optimaliseren.
Dit draagt bij aan een brede benadering van zorg, waarbij zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheid van de bewoners centraal staan. Dit kan leiden tot een betere kwaliteit van leven voor de bewoners en een prettigere werkomgeving voor het personeel.
